رقابت‌پذیری بنگاه‌های ایرانی به کارایی زنجیره تجارت خارجی گره خورده است؛ در حالی که ایران با امتیاز ۲٫۳ در رتبه ۱۲۳ شاخص لجستیک ۲۰۲۳ قرار دارد و از رقبای منطقه‌ای با امتیاز بالای ۳٫۴ عقب مانده، تجربه کشورهایی مانند ترکیه، کره‌جنوبی، آلمان و هلند نشان می‌دهد که دیجیتالی‌سازی جامع فرایندها، استقرار پنجره واحد، مدیریت هوشمند ریسک گمرکی، اصلاح ساختار تعرفه‌ها، گسترش توافقات تجاری و هم‌سویی استانداردها می‌تواند زمان و هزینه مبادلات را به‌شدت کاهش دهد. برای جبران این فاصله، ایران باید با عزم حاکمیتی و مشارکت بخش خصوصی، پنجره واحد ملی و تبادل الکترونیکی اسناد را تکمیل، هوش مصنوعی را در مدیریت ریسک پیاده، ساختار تعرفه‌ای را ساده، دیپلماسی تجاری را تقویت و زیرساخت‌های لجستیکی را توسعه دهد؛ اقداماتی که نه‌تنها صادرات را می‌افزاید، بلکه اشتغال، سرمایه‌گذاری خارجی و جایگاه ژئوپلیتیکی کشور را نیز ارتقا می‌دهد و با بهره‌گیری از مسیرهای ترانزیتی و سامانه‌های الکترونیکی موجود، می‌تواند نقطه آغاز تحول بنیادین در تجارت خارجی ایران باشد.

The competitiveness of Iranian enterprises is inseparably linked to the efficiency of their foreign‑trade chain: while Iran scores just 2.3 and ranks 123rd in the 2023 Logistics Performance Index—well behind regional peers scoring above 3.4—the track record of Turkey, South Korea, Germany and the Netherlands indicates that fully digitalizing procedures, implementing single‑window systems, deploying smart customs risk management, reforming tariff structures, broadening trade agreements and harmonizing standards can dramatically cut transaction time and costs. To narrow this gap, Iran must, through firm political will and active private‑sector engagement, finalize its national single window and electronic document exchange, apply AI‑driven risk management, streamline tariffs, reinforce trade diplomacy and upgrade logistics infrastructure—measures that will not only expand exports but also spur employment, attract foreign investment and elevate the country’s geopolitical standing, providing a launch pad for a fundamental transformation of Iran’s foreign trade by exploiting regional transit corridors and existing e‑systems.