با پذیرش این موضوع که تجارت، پیشران اقتصاد کشور است و صادرات و واردات موفق، یکی از پیش‌شرط‌های توسعه تولید و اشتغال و به تبع آن رشد اقتصادی مثبت در هرکشوری است، لازم است مقوله تجارت و اهمیت آن در رشد و توسعه اقتصادی به صورت ویژه‌ای مورد توجه واقع شود.
یکی از چالش‌های اساسی کشور در زمینه صادرات و واردات، نبود استراتژی مشخص صادراتی است. با توجه به مسائل و مشکلات عدیده ایران در فضای بین‌الملل به ویژه تحریم‌های اقتصادی، محدودیت در مبادلات بین‌المللی به طور خاص محدودیت‌های نقل و انتقالات ارز حاصل از صادرات به کشور و همچنین تغییرات مستمر و پیاپی در قوانین داخلی کشور، چشم انداز روشنی از وضعیت آتی تجارت پیش‌روی تجار ایرانی و همچنین شرکای تجاری ایران در سطح منطقه و بین‌الملل، قرار ندارد.
با توجه به اینکه صادرات مسئله‌ای کوتاه‌مدت نیست و نیاز به تولید و پشتیبانی مستمر و همچنین برنامه‌ریزی بلندمدت دارد، ضروری است هرکشور، چشم اندازی از محصولات صادراتی خود بر مبنای بررسی دقیق ظرفیت‌های موجود، ضمن شناسایی چالش‌ها و تهدیدهای محیط کسب و کار در داخل و فضای تجارت بین‌الملل و همچنین ضمن معرفی حمایت‌ها و مشوق‌های لازم، تهیه و در دسترس فعالان این حوزه قرار دهد.
معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، ضمن تاکید ویژه بر لزوم تدوین استراتژی صادراتی در کشور، در گام نخست اقدام به ترجمه گزارش "استراتژی صادراتی ملی امریکا در سال2023"، -که از سوی کمیته هماهنگی توسعه تجارت ایالات متحده جهت ارائه به کنگره تهیه شده است- نموده است تا فضای فکری فعالان حوزه تجارت بین‌الملل کشور با چارچوب تهیه استراتژی صادراتی، آشنا و در مراحل بعدی گام‌هایی در جهت تهیه استراتژی صادراتی محصول- محور و یا تعریف استراتژی صادراتی بر مبنای تجارت با کشورهای هدف، در چارچوب زنجیره‌های هدف محصولات صادراتی، برداشته و چنین برنامه‌های استراتژی‌ را تهیه و در اختیار فعالان این حوزه قرار دهد.
چارچوب استراتژی صادراتی موفق
1- تعریف هدف:
هدف از تهیه یک چارچوب استراتژی صادراتی می‌تواند ارائه رویکردی هماهنگ در جهت فراهم‌نمودن کمک‌های صادراتی به بنگاه‌ها در استفاده از فرصت‌های بازار جهانی و مقابله با چالش‌ها در طول مسیر صادراتی آنها باشد. تقویت رشد اقتصادی، حمایت از کسب و کارهای کوچک، آگاهی بخشی به فعالان اقتصادی از طریق ایجاد دسترسی به اطلاعات مفیدی در زمینه حمایت‌ها، مشوق‌ها، قوانین و همچنین محدودیت‌های پیش‌روی آنها نیز می‌تواند بخش دیگری از اهداف تهیه استراتژی صادراتی باشد.
2- پیش‌نیازها جهت تدوین استراتژی صادراتی:
نقطه آغاز تدوین یک استراتژی صادراتی، ضمن توجه به ظرفیت‌های داخلی و همچنین پتانسیل‌های صادراتی در فضای بین‌الملل، داشتن نگرش در خصوص اینکه چه کسی، چه چیزی، از کجا، در چه حجمی و به کجا مبادله می‌کند، است. این داده‌ها بعنوان مبنای توسعه اولویت‌ها و برنامه‌های استراتژی صادراتی قرار خواهد گرفت.
3- ساختار استراتژی صادراتی:
- ارائه نگرشی از وضعیت فعلی و سوابق گذشته به‌همراه ارائه چشم‌اندازی از سیاست‌های تجاری آتی؛
- تبیین اولویت‌های بازرگانی کشور، به طور خاص معرفی محورهای دارای اولویت از جمله محصولات یا کشورهای هدف؛
- ارائه اطلاعات لازم در خصوص انواع موانع و چالش‌های تجارت در زمینه کشور/ محصول هدف از جمله محدودیت‌های تعرفه‌ای، مشکلات تامین مالی، قوانین و مقررات تاثیرگذار، تهدیدهای فضای سیاسی، محدودیت‌های تجاری، .... ؛
- اطلاع‌رسانی در خصوص انواع برنامه‌های جاری از جمله آیین‌نامه‌های جدید، اقدامات و تصمیمات سیاستی موثر بر تجارت، انواع حمایت‌ها و مشوق‌های مرتبط با موضوع، .... در قالب بسته جامع در دسترس فعالان در حوزه فعالیت/کشور موردنظر؛
- تشریح استراتژی‌های ملی به تفکیک رشته فعالیت/ محصول هدف؛
- پیگیری و توجه ویژه به اقدامات تسهیل‌گرانه در زمینه خدمات کنسولی از جمله تسهیل تردد تجار بین دو کشور، تقویت زیرساخت‌های تجاری در حوزه گمرک، پایانه‌ها، بازارچه‌های مرزی، .... به تناسب حوزه فعالیت/ کشور مورد بررسی.