قابل پیشبینی بودن غیرمنطقی: نیروهای پنهانی که تصمیمهای ما را شکل میدهند
Dan Ariely
این کتاب در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و به یکی از آثار شاخص در حوزه اقتصاد رفتاری و روانشناسی تصمیمگیری بدل گردید. آریلی، استاد اقتصاد رفتاری در MIT و پژوهشگری پرآوازه، در این کتاب به چالش با فرض بنیادین اقتصاد کلاسیک میپردازد؛ فرضی که انسان را موجودی عقلانی میداند که همواره در پی حداکثرسازی منافع خویش است. او با مجموعهای از آزمایشهای خلاقانه و داستانهای جذاب نشان میدهد که رفتارهای ما نه تنها غیرعقلانی هستند، بلکه به شکلی قابل پیشبینی غیرعقلانیاند.
آریلی با نثری روان و مثالهایی ملموس، نشان میدهد چگونه عوامل به ظاهر جزئی میتوانند تصمیمهای روزمره ما را تحت تأثیر قرار دهند. او به بررسی موضوعاتی همچون قدرت وسوسه «رایگان» (Free)، تأثیر قیمتگذاری و لنگرهای ذهنی (Price Anchors)، نقش احساسات، هنجارهای اجتماعی، انتظارات ذهنی، و حتی بافت محیطی میپردازد. به باور او، این نیروهای پنهان سبب میشوند انتخابهایی انجام دهیم که نه تنها عقلانی نیستند، بلکه گاه برخلاف منافع خود ما تمام میشوند.
کتاب از دل آزمایشهای تجربی آریلی و همکارانش شکل گرفته و به همین دلیل، هم برای خوانندگان عمومی جذاب است و هم برای پژوهشگران و سیاستگذاران الهامبخش. او به مخاطب نشان میدهد که غیرعقلانی بودن نه یک تصادف، بلکه الگویی نظاممند است که میتوان آن را شناخت، تحلیل کرد و حتی در سیاستگذاری یا طراحی بازارها از آن بهره گرفت.
از نقاط قوت کتاب می توان به بیان جذاب و داستانمحور، نوآوری پژوهشی، کاربردی بودن و یجاد چشمانداز تازه اشاره کرد؛ زیرا اثر به خواننده میآموزد که تصمیمهای انسانی برخلاف تصور کلاسیک، پر از سوگیریهای ذهنی و خطاهای شناختی هستند.
از جمله نقدها و چالشهای وارده بر کتاب نیز می توان به مواردی مانند تمرکز بر آزمایشگاه، سادهسازی بیش از حدیافتهها و ریسک تعمیمپذیری اشاره کرد.
این کتاب نه تنها در دنیای دانشگاهی تأثیرگذار بود، بلکه در حوزههای بازاریابی، طراحی تجربه مشتری، سیاستگذاری اجتماعی و حتی درک بهتر رفتار مصرفکنندگان مورد استفاده قرار گرفت.
ناشر این کتاب HarperCollins، زبان آن انگلیسی و حجم کتاب ۳۵۲ صفحه میباشد.
نظرات کاربران